تحلیل عددی اثرات ناشی از انفجار تک‌چال در تودۀ گلسنگی سد گتوند علیا

نحوۀ تشکیل و انتشار ترک‌ها از عامل‌‌های مؤثر در کنترل آسیب‌های ناشی از انفجار، به‌خصوص در عملیات انفجار کنترل شده هستند. به‌منظور پیش‌بینی و کنترل ترک‌های ناشی از انفجار، نتایج آزمایش میدانی تک‌چال انفجاری در تودۀ گلسنگی منطقۀ سد گتوند علیا ثبت و با روش‌های تجربی برآورد زون‌های اطراف چال انفجاری مقایسه شده است. در این آزمایش چال انفجار به قطر 76 میلی‌متر و عمق 2 متر در تودۀ گلسنگی حفاری و با یک کیلوگرم ماده منفجرۀ امولایت ترکی 27 و چاشنی الکتریکی آنی خرج‌گذاری شده است. مقادیر لرزش ناشی از این آزمایش انفجار، در دو دستگاه لرزه‌نگار VIBROLOC با فواصل 8 و 13 متری از چال انفجاری به‌ترتیب برابر 22/17 و 02/9 میلی‌متر بر ثانیه ثبت شده است. شعاع منطقۀ پودر شده برابر 25 سانتی‌متر و طول ترک‌های شعاعی برداشت شده از این آزمایش 90 سانتی‌متر اندازه‏گیری شده است. به‌کمک نرم‌افزار المان مجزای UDEC نحوۀ انتشار ترک‌ها و لرزش‌های ناشی از انفجار در تودۀ گلسنگی منطقۀ سد گتوند علیا مدل‌سازی و با نتایج آزمایش میدانی و روش‌های تجربی برآورد زون‌های اطراف چال مقایسه شده است. در تحلیل عددی شعاع منطقۀ پودر شده و طول ترک‌های شعاعی اطراف چال انفجاری به‌‌ترتیب 20 و 90 سانتی‌متر و مقدار لرزش‌های ناشی از انفجار در فواصل 8 و 13 متری به‌ترتیب 2/17 و 27/9 میلی‌متر بر ثانیه برآورد شده که نشان‌دهندۀ دقت و صحت زیاد روش عددی المان مجزا در برآورد نتایج انفجار مانند تغییرشکل‌های موم‌سان و لرزش‌زمین است. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که مدل‌سازی عددی انطباق مناسبی با مقادیر اندازه‌گیری شدۀ میدانی دارد و رابطۀ اسن و همکاران و مدل تجربی ایشان به‌ترتیب در برآورد منطقۀ پودر شده و ترک‌های شعاعی اطراف چال انفجاری قابلیت اعتماد بیشتری دارند.